Discours des recteurs

EVENTS

Prononcé par le recteur de l'UCLouvain, le Pr Didier Lambert, et le recteur de la KU Leuven, le Pr Luc Sels.

Monseigneur, Excellences,
Très chers docteurs honoris causa, Dear Professeur Benhabib, Dear Madam Kachindamoto, Cher Monsieur Foccroule, bienvenue

Chers membres des deux communautés universitaire de l’UCLouvain et de la KU Leuven,
Chers collègues,
Chères étudiantes et chers étudiants,
Madame Monsieur,

Meneer de Rector, Beste Luc,
Beste collega’s van de KU Leuven,
Beste studenten, onderzoekers en stafleden van onze zusteruniversiteit,

Namens de hele universitaire gemeenschap van UCLouvain heet ik u van harte welkom in Louvain-La-Neuve voor de gezamenlijke uitreiking van onze eredoctoraten. Uw aanwezigheid vanavond is een teken van onze vriendschap, en is het resultaat van onze gemeenschappelijke geschiedenis, maar ook van toekomstige bruggen die we tussen onze twee universiteiten kunnen slaan. En dat voor de komende eeuwen.

Cette cérémonie des Docteurs Honoris Causa marque le début des festivités du 600ème anniversaire de la fondation de l'université de Louvain, le 9 décembre 1425. 

A cette occasion, la KU Leuven et l'UCLouvain, comme université sœurs, ont choisi de décerner ensemble les titres de docteur honoris causa cette année, à Louvain-la-Neuve et l'an prochain, à Leuven. Des célébrations de concert pour des universités soeurs.

A l'UCLouvain, nous avons le plaisir de vous présenter -ci-dessus- le logo qui nous accompagnera durant les événements du 600ème avec le souhait et l'ambition de célébrer le passé -depuis 1425- et de se projeter vers demain.

Voir loin, être proche est le thème de l’année académique à l’UCLouvain. Nous l’avions annoncé à la rentrée académique en septembre dernier au moment de célébrer la fusion tant espérée et tant attendue avec Saint Louis à Bruxelles. 

Voir loin, être proche sera aussi le fil rouge de la cérémonie. L’UCLouvain et la KU Leuven s’approchent pas à pas de la célébration du 600ème anniversaire de la fondation de l’Université de Louvain. En octobre 1425, Guillaume Neefs, qui deviendra le premier recteur de l’Université de Louvain se met en route pour Rome. Il est porteur d’une pétition conjointe de Jean IV, duc de Brabant, et des autorités communales demandant la création d’une université à Leuven.  Le pape Martin V appose sa signature à l’acte de naissance de l’université de Louvain dans la bulle Sapientie immarcessibilis  lz 9 décembre 1425. Que de chemins parcourus depuis le lancement de la première année académique le 2 octobre 1426, où quatorze professeurs enseignaient à un groupe d’étudiants à peine plus nombreux. Aujourd’hui, ensemble, nos deux universités rassemblent plus de quatre mille professeurs pour une population dépassant les 90000 étudiantes et étudiants, qui poursuivent leurs études sur un total de 20 campus et sites.
Voir loin être proche s’applique aussi à nos deux institutions, chaque université a connu la massification de l’enseignement supérieur, chacune s’est implantée dans de nombreux localisations en Flandre, en Wallonie et à Bruxelles, chacune a développé autour d’elle un tissu socio-économique florissant, chacune s’est impliquée dans des réseaux internationaux LEUR & The Guild, et plus récemment chacune dans des alliances universitaires européennes Una Europa et Circle U.

Monsieur le Recteur, Cher Didier,
Chers collègues de l’UCLouvain,
Chers étudiants, chercheurs et membres du personnel de notre université sœur,

Gangmakers, bruggenbouwers en rolmodellen. De gedreven persoonlijkheden die we vandaag eren hebben unieke, relevante prestaties neergezet in uiteenlopende wetenschappelijke, maatschappelijke en culturele domeinen. We kennen hen ons belangrijkste jaarlijkse ereteken toe, het doctoraat honoris causa. We doen dat, dit en volgend jaar, samen met onze zusteruniversiteit UC Louvain, een dubbeldoctoraat als het ware. De aanleiding is de viering van onze 600ste verjaardag. Dit gezamenlijk patroonsfeest is de start van de feestelijkheden. Volgend academiejaar in 2025 vieren we in Leuven, vandaag in Louvain-la-Neuve.

Het is een privilege om hier vandaag als rector van KU Leuven te staan. Deze uitreiking op verplaatsing voelt anders aan. Anders, maar ook erg vertrouwd. Er zijn tussen onze beide universiteiten veel inhoudelijke overeenkomsten; vergelijkbare toekomstvisies op onderzoek, op universitair onderwijs en internationale samenwerking om er maar enkele op te noemen. Onze kernen zijn identiek. Ze omvatten zes eeuwen uitmuntend onderwijs, baanbrekend onderzoek en actief maatschappelijk engagement. Maar ook het DNA – notre ADN – is nagenoeg identiek. Dat is waarom ik me hier altijd welkom voel. Ik voel me hier thuis. 

Il va sans dire que nos valeurs et nos rituels sont également en résonance entre nos deux universités; ils sont enracinés dans une histoire commune et unificatrice. Et quelle histoire ! Dès 1881, nous avons décerné à l’université de Louvain des doctorats honorifiques. Notre galerie comprend des noms de chefs d’État et de gouvernement comme Winston Churchill et Angela Merkel, des personnalités politiques d’envergure comme Ban-Ki-Moon et Jacques Delors. Des écrivains, des musiciens et des cinéastes comme Eugène Ionesco, Umberto Eco, Florence Aubenas, Eve Ensler, Roberto Benigni, Anne Teresa De Keersmaeker, Nadine Gordimer et David Grossman, mais aussi des défenseurs des causes sociales, des penseurs et des pionniers comme Mohammed Yunus, Sœur Rosemary Nyirumbe et Sœur Jeanne De Vos. Et, bien sûr, des centaines de chercheurs passionnés, y compris des lauréats du prix Nobel comme Christian de Duve, Louis Pasteur, Esther Duflo et Alexander Fleming.

Aujourd'hui, alors que nous honorons conjointement trois nouveaux doctorats honorifiques, nous ajoutons un morceau d'histoire.

Onze nieuwe eredoctores zijn gangmakers die grenzen verleggen in het onderzoek en de kunsten of grenzen opheffen in de maatschappij. Met scherp intellect, een nooit aflatende energie en creativiteit zoeken ze oplossingen, roeien ze tegen een sterke stroom van vooroordelen in, zoeken ze heil in dialoog. Waar anderen afhaken, zetten zij door, als bruggenbouwers. Tot slot zijn ze ook motiverende rolmodellen voor anderen, in de wetenschap, in hun vakgebied, in de maatschappij.

Dit eredoctoraat is onze gezamenlijke waardering voor hun indrukwekkende inzet, hun integriteit en hun inspirerend leiderschap. Het is een onderscheiding waarmee we het belang van hun onderzoek, hun waarden en hun gedachtegoed onderstrepen voor onze eigen studenten, docenten en onderzoekers. In die zin zijn ze vanaf nu ook voor UCLouvain en KU Leuven rolmodellen, we hopen een blijvende band met hen op te bouwen. Ik stel ze graag aan u voor.

Baanbreker Seyla Benhabib is een Amerikaanse politiek filosofe, momenteel is ze verbonden aan Yale en doceert ze aan Columbia Law School. Professor Benhabib worstelt even met de gezondheid en volgt daarom deze ceremonie online. Le professeur Benhabib a été retenu par des problèmes de santé et suit donc cette cérémonie en ligne.
Professor Benhabib onderzoekt het spanningsveld tussen universele mensenrechten en nationale grenzen. Een thema waarvan we hoopten dat het, alvast in Europa, aan het wegdeemsteren was, maar dat jammer genoeg wereldwijd brandend actueel is. Het recht op algemene gastvrijheid zoals Seyla Benhabib stelt, geldt voor bezoekers, asielzoekers en vluchtelingen. Ze is geen voorstander van volledig open grenzen maar van poreuze grenzen, van migratie die de rechten van vluchtelingen beschermt maar tegelijk ook de democratie in de ontvangende landen vrijwaart. In haar publicaties refereert ze aan het ‘kosmopolitisme’; ze schetst een wetenschappelijk onderbouwd kader om over migratie na te denken. Seyla Benhabib verlegt letterlijk grenzen. Onze universiteit is sinds eeuwen een toevluchtsoord van intellectuelen, vrijdenkers en dissidenten. We hebben poreuze grenzen. Denkers en pioniers van over de hele wereld vinden in onze universitaire kosmos onderdak. We zijn vereerd dat Seyla Benhabib daar vanaf vandaag deel van zal uitmaken. 

Repousser des limites, abolir des frontières, notre deuxième docteur honoraire y excelle. Bernard Foccroulle est un organiste, un compositeur, un directeur d'opéra et de festival de renommée internationale. Sa marque de fabrique est sa polyvalence. En tant qu'organiste, il excelle à faire revivre des œuvres anciennes sur des instruments d’époque.
Bernard Foccroulle un sublime interprète de la musique d'orgue de Jean-Sébastien Bach. En tant que directeur artistique, notamment au Théâtre royal de la Monnaie et au festival d'opéra d'Aix-en-Provence, il a jeté avec passion des ponts entre les disciplines, entre les groupes linguistiques et entre les communautés. Bernard Foccroulle abat les murs musicaux ; il donne littéralement la parole aux jeunes chanteurs et musiciens. Les projets pluridisciplinaires, tels que l'orgue combiné à la danse ou à la vidéo, lui conviennent parfaitement. En tant que compositeur, Bernard Foccroulle a créé l'opéra climatique Cassandra. Avec des partitions inventives qui se distinguent par leurs structures complexes, il nous montre combien une musique sans défense peut être impactante et formatrice. Faire tomber les barrières, c'est la signature de notre nouveau docteur honoris causa. A partir de sa force musicale, il œuvre sans cesse pour la réconciliation et le dialogue, y compris dans la sphère sociale, en ce sens il agit comme un parfait antidote au cynisme et au pessimisme. Nous nous réjouissons qu'à partir d'aujourd'hui, ce bâtisseur de ponts artistiques fasse partie de nos communautés universitaires et rejoigne la galerie d'honneur des doctorats honoris causa de la KU Leuven et de l’UCLouvain.

Tot slot sta ik graag stil bij Theresa Kachindamoto. Mevrouw Kachindamoto is Inkosi, een traditionele leider van een dynastie in het district Dedza in centraal Malawi. Onverwacht, in 2003 toen haar broer, de toenmalige Inkosi, overleed, werd Theresa Kachindamoto uitgeroepen tot zijn opvolger. Vanaf dag 1 van haar opdracht toont Theresa Kachindamoto leiderschap door te pleiten voor de toegang tot onderwijs voor jongens en meisjes. Ze is wereldwijd bekend om haar strijd tegen kindhuwelijken. Ze ziet het terugdringen van kindhuwelijken terecht als een eerste stap in de strijd tegen armoede. Door meisjes te laten studeren wil ze hen de kans geven op een carrière en financiële onafhankelijkheid. Het is vooral de manier waarop Theresa Kachindamoto dat doet, die in het oog springt. In een huis-aan-huis campagne en met veel lef en een groot hart overtuigt ze ouders om hun kinderen niet jong uit te huwelijken. Ze mobiliseert lokale leiders in haar district, maakt coalities en schrikt er niet voor terug om duizenden kindhuwelijken effectief te ontbinden. Theresa Kachindamoto is een rolmodel, een motor van verandering, ze daagt vastgeroeste tradities en normen uit. Met haar empathische, kritische stem en haar aandacht voor de meest kwetsbaren sluit ze naadloos aan bij de waarden van onze universiteit. Hartelijk welkom Mevrouw Kachindamoto.

Het is u wellicht niet ontgaan dat ik het telkens over ‘onze’ universiteit heb.

Twee universiteiten, onze universiteit. Twee takken, éénzelfde stam. Aan KU Leuven heb ik kunnen voortbouwen op het werk van rectoren als Roger Dillemans en Marc Vervenne. Ererector Dillemans was de eerste die UCLouvain een zusteruniversiteit noemde en sprak over twee takken van één en dezelfde boom. De laatste jaren geraakten de takken almaar meer vervlochten. Onze universiteiten hebben ingezet op gezamenlijke doctoraten en onderwijsprogramma’s, op bi-diplomering, op de toename van gezamenlijke publicaties en projecten, en op een meer prominente aanwezigheid samen in Brussel. Aan de Botanique, de Kruidtuin in Brussel, worden we zelfs opnieuw letterlijk buren. Wie had dat in 1968 durven denken?  Het heeft geleid tot een sterke vertrouwensband, op alle niveaus. Studenten volgen elkaars lessen, faculteiten, departementen, professoren, onderzoekers, vicerectoren én rectoren vinden elkaar.
Onze splitsing resulteerde inderdaad in twee takken. Het zijn sterke takken. Wie had in 1968 durven vermoeden dat de twee zelfstandige universiteiten in 2024 elk in hun taalgebied de sterkste zouden zijn. Vandaag zijn UCLouvain en KU Leuven zusteruniversiteiten. We trekken onder die vlag naar het buitenland om er nieuwe opportuniteiten te verkennen, en ja er loopt zelfs een fietsroute tussen Louvain-la-Neuve en Leuven. Kortom, vanuit een groot respect voor elkaars unieke rol in het universitaire landschap, voor elkaars eigenheid, begrijpen en versterken we elkaar. Die dialoog en openheid willen we absoluut hooghouden.

Forts de nos identités communes, de notre long parcours historique, et confiants dans l’avenir du développement de la KU Leuven et de l’UCLouvain, nous souhaitons engager nos deux universités à persévérer dans le dialogue et les projets communs.  Le recteur de la KU Leuven a rappelé le volontarisme des recteurs qui nous ont précédé et qui ont patiemment tissé les liens entre les deux institutions. Les recteurs Vincent Blondel et Luc Sels ont ainsi instauré des échanges réguliers entre les deux rectorats. Les hommes et les femmes passent, quelle plus belle occasion que cette cérémonie conjointe pour officialiser la volonté de poursuivre ce dialogue au travers d’un cadre de référence défini :  la Leuven Louvain University Alliance en abrégé LLUA.
Nous allons dans un instant apposer chacun notre signature pour lancer officiellement le LLUA.

Pour conclure nous espérons que le parcours de nos deux universités sera parallèle à celui de nos éminents docteurs honoris causa. Que nous puissions continuer à exceller dans l'enseignement et la recherche scientifiques, qu’inlassablement nous interrogions l’inconnu, que nous repoussions les limites des systèmes et des idées traditionnelles, que nous nous concentrions sur l'impact, l'intégrité et le leadership inspirant.
Nos doctorats honorifiques nous tendent un miroir et nous mettent au défi, vous, moi, nous.
En tant qu'universités sœurs, comme deux branches d’un même arbre, nous acceptons volontiers ce défi,
Que cet arbre grandisse !

Een woord van dank aan Vincent Blondel / Un mot de remerciement pour Vincent Blondel

Dames en heren, beste collega’s en studenten,

We vieren vandaag drie eredoctores, drie bijzondere persoonlijkheden. Ik voeg er graag een vierde persoonlijkheid aan toe: de man die de voorbije tien jaar het roer stevig in handen had, hier in Louvain-la-Neuve: Vincent Blondel.

Voir loin être proche pourrait être la ligne claire de près dix années de rectorat de Vincent Blondel. Je souhaite le remercier d’avoir oeuvré durant deux mandats avec énergie et détermination, de manière quotidienne, pour l’UCLouvain.  Sous son impulsion et avec l’aide de ses équipes rectorales successives, l’UCLouvain s’est métamorphosée en étant plus ouverte à l’international tout étant plus présente au niveau régional. Elle s’est ancrée dans son tissu géographique notamment dans le Hainaut et en particulier à Charleroi. L’UCLouvain s’est également agrandie suite à la fusion avec l’Université- Saint-Louis Bruxelles et s’est engagée au travers des plans stratégiques Louvain 2020 et Horizon 600 dans une mutation profonde notamment en transition durable, numérique et dans une nouvelle politique du personnel. Pour tous ces accomplissements, la communauté universitaire se joint à ma voix pour te dire merci Vincent.

Ik sta erop om voormalig rector Vincent Blondel persoonlijk te bedanken voor zijn amicale openheid, die vanaf de eerste dag van zijn ambtstermijn duidelijk voelbaar was. Slechts weinig mensen weten dat mijn allereerste meeting als kersverse rector van KU Leuven hier in Louvain-la-Neuve doorging, met Vincent die ik intussen een goede vriend durf noemen. Vincent, ik wil je namens het bestuur van KU Leuven bedanken voor jouw daadkracht, de vriendschap, de constructieve manier van samenwerken en jouw geloof in onze gezamenlijke toekomst.

Een doctoraat kunnen we jou niet geven. Maar met grote dank en uit bewondering voor wat je voor ‘onze universiteit’ – de twee taken van dezelfde boom – gerealiseerd hebt, ken ik jou wel heel graag de erepenning van KU Leuven toe. C'est avec beaucoup de gratitude et d’admiration pour ce que vous avez accompli pour “notre université” - les deux branches d'un même arbre - que j'aimerais vous décerner la médaille d'honneur de la KU Leuven.

De erepenning komt jou toe, de erkenning komt jouw volledige rectorale teams toe, alle vicerectoren met wie we zo goed hebben kunnen samenwerken.